بیماری شوگرن علت بیماری علائم و روش های درمانی

بیماری شوگرن (Sjögren’s Syndrome) یک بیماری خودایمنی مزمن است که به غدد ترشح‌کننده بزاق و اشک حمله می‌کند و باعث خشکی چشم و دهان می‌شود. این بیماری می‌تواند به تنهایی (شوگرن اولیه) یا در کنار بیماری‌های خودایمنی دیگر مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس (شوگرن ثانویه) رخ دهد. شوگرن بیشتر در زنان میانسال دیده می‌شود، اما ممکن است در هر سنی افراد را تحت تأثیر قرار دهد.

بیماری شوگرن یکی از چالش‌برانگیزترین بیماری‌های خودایمنی است که می‌تواند زندگی روزمره بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. آگاهی از علائم، روش‌های تشخیص و درمان می‌تواند به بیماران کمک کند تا با مدیریت صحیح، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. اگر در تبریز یا شهرهای دیگر زندگی می‌کنید و با علائم شوگرن مواجه هستید، مراجعه به پزشک متخصص روماتولوژی می‌تواند به شما در کنترل و درمان این بیماری کمک کند.

علائم رایج بیماری شوگرن

علائم این بیماری به دو دسته علائم عمومی و علائم مرتبط با خشکی تقسیم می‌شوند:

1. علائم مرتبط با خشکی:

• خشکی چشم‌ها: احساس سوزش، خارش یا وجود جسم خارجی در چشم.
• خشکی دهان: مشکل در بلع، تغییر در حس چشایی و افزایش خطر پوسیدگی دندان و عفونت لثه.
• خشکی پوست و واژن: این موارد به‌ویژه در زنان شایع است.

2. علائم عمومی:

• خستگی مفرط و مزمن.
• دردهای عضلانی و مفصلی.
• تورم غدد بزاقی، به‌ویژه در اطراف فک و گوش‌ها.
• عفونت‌های مکرر در دهان یا دستگاه تنفسی.

3. علائم کمتر شایع:

• راش‌های پوستی.
• خشکی دستگاه تنفسی و سرفه‌های مزمن.
• مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس معده.
• آسیب به اندام‌های داخلی مانند کلیه، ریه یا کبد در موارد پیشرفته.

معرفی بیماری شوگرن توسط خانم دکتر سارا جعفری 

علت بیماری شوگرن

بیماری شوگرن یک اختلال خودایمنی است که طی آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غدد تولیدکننده بزاق و اشک حمله می‌کند. این بیماری معمولاً در زنان میانسال دیده می‌شود، اما دلایل مشخصی برای بروز آن شناسایی نشده است. با این حال، برخی عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این بیماری داشته باشند. در ادامه به علل بیماری شوگرن پرداخته می‌شود.

1. عوامل ژنتیکی

• وراثت و سابقه خانوادگی:
  وجود بیماری‌های خودایمنی در خانواده می‌تواند خطر ابتلا به شوگرن را افزایش دهد. این نشان‌دهنده وجود ژن‌های مرتبط با بیماری‌های خودایمنی است.
• جهش‌های ژنتیکی:
  برخی تغییرات در ژن‌های خاص ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کرده و به بروز شوگرن منجر شوند.

2. اختلال در سیستم ایمنی

• عملکرد نادرست سیستم ایمنی:
  در افراد مبتلا به شوگرن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های سالم غدد بزاقی و اشکی را به عنوان عوامل مهاجم تشخیص داده و به آن‌ها حمله می‌کند.
• فعالیت بیش‌ازحد لنفوسیت‌ها:
  در شوگرن، سلول‌های لنفوسیت T و B که وظیفه دفاع از بدن را دارند، به غدد ترشحی آسیب می‌زنند.
• ایجاد آنتی‌بادی‌های خودایمنی:
  بدن افراد مبتلا به شوگرن، آنتی‌بادی‌هایی مانند SSA/Ro و SSB/La تولید می‌کند که به بافت‌های خود بدن حمله می‌کنند.

3. عوامل محیطی

• عفونت‌های ویروسی و باکتریایی:
  عفونت‌های ویروسی مانند ویروس اپشتین بار (EBV) یا ویروس هپاتیت C ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کرده و در نهایت منجر به شوگرن شوند.
• عوامل استرس‌زا:
  استرس‌های جسمی یا روانی ممکن است به بروز یا تشدید بیماری شوگرن منجر شوند.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی:
  برخی مواد شیمیایی و سموم ممکن است به غدد ترشح‌کننده آسیب زده و این بیماری را تحریک کنند.

4. تغییرات هورمونی

• کاهش سطح استروژن:
  این هورمون نقش مهمی در حفظ سلامت غدد ترشحی دارد و کاهش آن، که اغلب در دوران یائسگی رخ می‌دهد، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری شود.
• اختلالات غدد درون‌ریز:
  مشکلات هورمونی مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌توانند خطر ابتلا به شوگرن را افزایش دهند.

5. بیماری‌های همراه

• بیماری‌های خودایمنی دیگر:
  شوگرن اغلب در کنار بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا اسکلرودرمی رخ می‌دهد.
• سندروم‌های مرتبط:
  بیماری‌هایی مانند سندروم آنتی‌فسفولیپید نیز می‌توانند با شوگرن همراه باشند.

6. جنسیت و سن

• زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا هستند:
  حدود 90 درصد از مبتلایان به شوگرن زنان هستند که نشان‌دهنده نقش هورمون‌های جنسی در این بیماری است.
• سن:
  بیماری معمولاً در افراد بالای 40 سال شایع‌تر است، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد.

7. عوامل تغذیه‌ای و سبک زندگی

• کمبود ویتامین D:
  ویتامین D نقش مهمی در تنظیم سیستم ایمنی دارد و کمبود آن می‌تواند احتمال بروز شوگرن را افزایش دهد.
• مصرف سیگار و الکل:
  این عوامل می‌توانند غدد ترشحی را تضعیف کرده و زمینه‌ساز بیماری شوند.
• رژیم غذایی نامناسب:
  مصرف زیاد مواد قندی و چرب می‌تواند التهاب را افزایش داده و علائم بیماری را تشدید کند.

8. شرایط خاص پزشکی

• سابقه پرتو‌درمانی:
  افرادی که تحت پرتو‌درمانی سر و گردن قرار گرفته‌اند، ممکن است به دلیل آسیب به غدد بزاقی بیشتر در معرض ابتلا به شوگرن باشند.
• داروهای خاص:
  مصرف طولانی‌مدت برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضدافسردگی یا دیورتیک‌ها ممکن است به خشکی غدد ترشحی منجر شود.

9. اختلالات میکروبیوم دهان و روده

• تغییر در ترکیب میکروبیوم:
  عدم تعادل در باکتری‌های مفید روده یا دهان ممکن است به اختلالات ایمنی و در نتیجه شوگرن منجر شود.

روش‌های تشخیص بیماری شوگرن

تشخیص بیماری شوگرن به دلیل شباهت علائم آن با سایر بیماری‌های خودایمنی، نیازمند معاینات دقیق و آزمایش‌های مختلف است. روش‌های تشخیصی رایج عبارت‌اند از:

1. معاینه بالینی و بررسی علائم:

پزشک علائم خشکی و مشکلات عمومی بیمار را ارزیابی می‌کند و سابقه خانوادگی یا بیماری‌های دیگر را بررسی می‌کند.

2. آزمایش‌های خونی:

• آزمایش ANA (آنتی‌بادی‌های ضد هسته‌ای): برای شناسایی فعالیت غیرعادی سیستم ایمنی.
• آزمایش SSA/Ro و SSB/La: این آنتی‌بادی‌ها اغلب در بیماران شوگرن مثبت هستند.
• آزمایش سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR): برای بررسی التهاب.

3. آزمایش‌های چشمی:

• آزمایش شیرمر: میزان تولید اشک اندازه‌گیری می‌شود.
• معاینه با رنگ فلورسئین: آسیب‌های سطح چشم بررسی می‌شود.

4. بیوپسی غدد بزاقی:

یک نمونه کوچک از غدد بزاقی برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود التهاب مشخص شود.

5. تصویربرداری:

• سونوگرافی یا MRI غدد بزاقی: برای بررسی آسیب یا التهاب غدد.

روش‌های درمان بیماری شوگرن

در حال حاضر درمان قطعی برای شوگرن وجود ندارد، اما می‌توان با مدیریت علائم و پیشگیری از عوارض، کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید. درمان به دو دسته درمان‌های علامتی و درمان‌های سیستمیک تقسیم می‌شود:

1. درمان‌های علامتی:

• برای خشکی چشم‌ها:
  • استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی و ژل‌های مرطوب‌کننده.
  • در موارد شدید، انسداد مجرای اشک برای حفظ رطوبت چشم.
• برای خشکی دهان:
  • مصرف آب به مقدار زیاد و استفاده از آدامس یا آبنبات‌های بدون شکر برای تحریک بزاق.
  • استفاده از داروهای محرک بزاق مانند پیلوکارپین.
  • مراجعه منظم به دندانپزشک برای پیشگیری از پوسیدگی.
• برای خشکی پوست و واژن:
  • استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و روان‌کننده‌های واژن.

2. درمان‌های سیستمیک:

• داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): برای کاهش دردهای عضلانی و مفصلی.
• کورتیکواستروئیدها: در موارد شدیدتر برای کنترل التهاب سیستمیک.
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: مانند هیدروکسی کلروکین یا متوترکسات، برای کنترل بیماری‌های همراه یا عوارض شوگرن.
• بیولوژیک‌ها: در مواردی که درمان‌های مرسوم پاسخ نمی‌دهند، داروهایی مانند ریتوکسیماب تجویز می‌شود.

3. درمان‌های حمایتی و مشاوره:

• فیزیوتراپی: برای تقویت عضلات و کاهش دردهای مزمن.
• مشاوره تغذیه: مصرف غذاهایی که التهاب را کاهش داده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند.

سبک زندگی و توصیه‌هایی برای بیماران شوگرن

• رژیم غذایی مناسب: مصرف مواد غذایی حاوی امگا 3، ویتامین D و آنتی‌اکسیدان‌ها.
• مدیریت استرس: تمرینات مدیتیشن و یوگا برای کاهش استرس، که می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند.
• مراقبت از دهان و دندان: استفاده از خمیردندان‌های مخصوص و دهان‌شویه‌های فاقد الکل.
• پرهیز از عوامل محرک: مانند دود سیگار، هوای خشک و مصرف غذاهای تند.

اگرچه شوگرن یک بیماری مزمن است، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌توان علائم آن را کنترل کرد و از عوارض جدی مانند آسیب به کلیه‌ها، ریه‌ها یا سیستم عصبی جلوگیری کرد. بیماران باید به طور منظم تحت نظر پزشک متخصص روماتولوژی باشند تا روند بیماری کنترل شود.

متخصص درمان بیماری شوگرن در تبریز

درمان بیماری شوگرن در تبریز نیاز به تشخیص دقیق و مدیریت تخصصی دارد. ، دکتر سارا جعفری، فوق تخصص روماتولوژی، با بهره‌گیری از دانش روز و تجربه گسترده، خدمات ویژه‌ای برای بیماران مبتلا به شوگرن ارائه می‌دهد. روش‌های درمانی این بیماری شامل دارودرمانی، تنظیم رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی است.

• داروهای تجویزی: داروهای ضدالتهاب، داروهای تحریک‌کننده تولید بزاق و اشک، و در موارد شدیدتر داروهای سرکوب‌کننده ایمنی برای کنترل علائم تجویز می‌شوند.
• مراقبت از چشم و دهان: استفاده از قطره‌های چشمی مرطوب‌کننده و ژل‌های دهانی به کاهش خشکی کمک می‌کند.
• مشاوره تغذیه‌ای: مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 و آنتی‌اکسیدان‌ها برای کاهش التهاب توصیه می‌شود.
• پیگیری مستمر: معاینات دوره‌ای توسط دکتر جعفری به پیشگیری از عوارض جدی مانند آسیب‌های سیستمیک کمک می‌کند.

بیماران می‌توانند برای دریافت بهترین خدمات درمانی به مطب دکتر سارا جعفری مراجعه کرده و از روش‌های پیشرفته مدیریت بیماری بهره‌مند شوند.

برای دریافت وقت مشاوره و شروع روند درمان شوگرن :