تب روماتیسمی حاد یا روماتیسم قلبی تشخیص و درمان

تب روماتیسمی حاد (Acute Rheumatic Fever) یا روماتیسم قلبی یکی از بیماری‌های التهابی است که معمولاً پس از عفونت گلو توسط باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به سیستم‌های مختلف بدن از جمله قلب، مفاصل، پوست و سیستم عصبی مرکزی آسیب برساند. یکی از عوارض جدی این بیماری، آسیب به دریچه‌های قلب است که ممکن است منجر به روماتیسم قلبی (Rheumatic Heart Disease) شود.

تب روماتیسمی حاد یک بیماری قابل پیشگیری است که در صورت عدم درمان، می‌تواند به مشکلات جدی قلبی منجر شود. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب نه تنها علائم بیماری را کاهش می‌دهد، بلکه از عوارض طولانی‌مدت مانند روماتیسم قلبی جلوگیری می‌کند.
با رعایت بهداشت فردی، درمان به‌موقع گلودرد و همکاری با پزشکان متخصص، می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را به حداقل رساند.

علائم تب روماتیسمی حاد

علائم تب روماتیسمی حاد می‌توانند بین افراد مختلف متفاوت باشند، اما معمولاً شامل موارد زیر هستند:

1. مشکلات قلبی:

• التهاب در قلب که ممکن است به اندوکاردیت، میوکاردیت یا پریکاردیت منجر شود.
• سوفل قلبی (صدای غیرعادی قلب).
• آسیب به دریچه‌های قلب، به‌ویژه دریچه میترال.

2. التهاب مفاصل:

• تورم، درد و قرمزی مفاصل، که معمولاً به صورت مهاجرتی ظاهر می‌شود (درد از یک مفصل به مفصل دیگر منتقل می‌شود).
• درگیری مفاصل بزرگ مانند زانو، مچ پا، آرنج و مچ دست.

3. علائم پوستی:

• ظاهر شدن لکه‌های قرمز حلقوی به نام اریتم مارژیناتوم.
• ندول‌های زیرپوستی، که معمولاً در نزدیکی مفاصل و استخوان‌ها شکل می‌گیرند.

4. کره سیدنهام (Sydenham Chorea):

• حرکات غیرارادی، ناگهانی و غیرقابل کنترل در دست‌ها، پاها و صورت.
• تغییر در رفتار یا خلق‌وخو مانند اضطراب یا تحریک‌پذیری.

5. علائم عمومی:

• تب و تعریق.
• ضعف و خستگی.
• کاهش اشتها و کاهش وزن.

فیلم در مورد تب روماتیسمی یا روماتیسم قلبی

دلایل بروز تب روماتیسمی حاد یا روماتیسم قلبی

تب روماتیسمی معمولاً پس از عفونت گلو با استرپتوکوک گروه A بروز می‌کند. واکنش غیرعادی سیستم ایمنی بدن به این باکتری می‌تواند به بافت‌های بدن آسیب برساند.
اگر عفونت گلو به درستی درمان نشود یا درمان با آنتی‌بیوتیک کامل انجام نشود، احتمال بروز تب روماتیسمی افزایش می‌یابد.

عمده علت بروز تب روماتیسمی حاد یا روماتیسم قلبی

1. عفونت با استرپتوکوک گروه A: شایع‌ترین علت تب روماتیسمی حاد، عفونت گلو با این نوع باکتری است.
2. عدم درمان مناسب عفونت گلو: در صورتی که عفونت استرپتوکوکی درمان نشود یا درمان آنتی‌بیوتیکی کامل نشود، احتمال بروز تب روماتیسمی افزایش می‌یابد.
3. واکنش خودایمنی: سیستم ایمنی بدن به اشتباه بافت‌های خودی مانند قلب، مفاصل و پوست را هدف قرار می‌دهد.
4. پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد واکنش ایمنی شدیدتر به عفونت هستند.
5. ژنتیک: سابقه خانوادگی این بیماری می‌تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد.
6. زندگی در محیط‌های پرجمعیت: محیط‌های شلوغ مانند خوابگاه‌ها و مدارس ریسک انتقال عفونت را بالا می‌برند.
7. بهداشت ضعیف: عدم رعایت بهداشت فردی می‌تواند خطر عفونت گلو را افزایش دهد.
8. نقص در مراقبت‌های پزشکی: عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی یا تأخیر در درمان عفونت گلو از عوامل خطرزا هستند.
9. عفونت‌های مکرر گلو: عودهای مکرر عفونت استرپتوکوکی می‌تواند خطر تب روماتیسمی را بیشتر کند.
10. عوامل محیطی: آب‌وهوای مرطوب و سرد می‌تواند شرایط را برای عفونت گلو مساعدتر کند.
11. تغذیه نامناسب: ضعف سیستم ایمنی به دلیل کمبود مواد مغذی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
12. مصرف ناقص داروها: در صورت قطع زودهنگام آنتی‌بیوتیک‌ها، باکتری‌ها ممکن است در بدن باقی بمانند.
13. سیستم ایمنی ضعیف: افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌تر در برابر این بیماری آسیب‌پذیرتر هستند.
14. عدم آگاهی عمومی: بسیاری از افراد از اهمیت درمان عفونت گلو و عوارض آن آگاه نیستند.
15. آلودگی‌های ثانویه: عفونت‌های ویروسی و باکتریایی دیگر ممکن است سیستم ایمنی را تحت فشار قرار دهند و خطر واکنش خودایمنی را بالا ببرند.

عوارض تب روماتیسمی حاد

عوارض اصلی این بیماری مربوط به قلب است. اگر التهاب ناشی از این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب‌های زیر شود:

1. روماتیسم قلبی: که باعث تنگی یا نارسایی دریچه‌های قلب می‌شود.
2. نارسایی قلبی: به دلیل مشکلات پمپاژ خون.
3. عفونت مجدد دریچه‌های قلب: در موارد شدید.

روش‌های تشخیص تب روماتیسمی حاد

پزشکان برای تشخیص این بیماری از معیارهای جانز (Jones Criteria) استفاده می‌کنند که شامل دو دسته معیار اصلی و فرعی است:

معیارهای اصلی:

• التهاب قلب.
• التهاب مفاصل.
• کره سیدنهام.
• اریتم مارژیناتوم.
• ندول‌های زیرپوستی.

معیارهای فرعی:

• تب.
• درد مفاصل بدون التهاب.
• افزایش نرخ سدیمانتاسیون گلبول‌های قرمز (ESR) یا پروتئین واکنش‌گر C (CRP).
• تغییرات خاص در نوار قلب (ECG).

آزمایش‌های تکمیلی:

• آزمایش ASO برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های ضد استرپتوکوک.
• نوار قلب و اکوکاردیوگرافی برای ارزیابی سلامت قلب.

روش‌های درمان تب روماتیسمی حاد

درمان این بیماری شامل موارد زیر است:

1. آنتی‌بیوتیک‌ها:

برای از بین بردن عفونت استرپتوکوکی، معمولاً از پنی‌سیلین استفاده می‌شود. در صورت حساسیت به پنی‌سیلین، پزشک ممکن است از آنتی‌بیوتیک‌های دیگر استفاده کند.

2. داروهای ضدالتهاب:

داروهای غیر استروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین برای کاهش التهاب و درد مفاصل تجویز می‌شوند.

3. کورتیکواستروئیدها:

در موارد شدید که قلب درگیر شده باشد، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون تجویز کند.

4. درمان‌های حمایتی:

• استراحت کافی برای کاهش فشار روی قلب و مفاصل.
• مدیریت علائم از جمله تب و خستگی.

5. پیشگیری ثانویه:

برای جلوگیری از بازگشت بیماری، ممکن است تزریق ماهانه پنی‌سیلین به مدت طولانی (معمولاً تا 5 یا 10 سال) توصیه شود.

پیشگیری از تب روماتیسمی حاد

پیشگیری بهترین راه مقابله با این بیماری است و شامل مراحل زیر می‌شود:

1. درمان سریع عفونت‌های گلو:

• هر گونه گلودرد با علائم عفونت باید به سرعت توسط پزشک بررسی و درمان شود.
• تکمیل دوره آنتی‌بیوتیک‌ها برای اطمینان از از بین رفتن کامل باکتری‌ها.

2. بهداشت فردی:

• شستن دست‌ها برای جلوگیری از انتقال باکتری.
• اجتناب از استفاده مشترک از وسایل شخصی.

3. آموزش به خانواده‌ها:

• اطلاع‌رسانی در مورد اهمیت درمان گلودرد، به ویژه در کودکان.

نقش متخصصان در درمان و پیشگیری

متخصصین قلب، عفونی و روماتولوژی در مدیریت و درمان تب روماتیسمی نقش حیاتی دارند. همکاری با متخصصین طب فیزیکی نیز در مواردی که بیمار نیاز به توانبخشی یا کاهش درد مفاصل دارد، مفید خواهد بود.

شخیص و درمان تب روماتیسمی حاد یا روماتیسم قلبی در تبریز توسط فوق متخصص

تشخیص و درمان تب روماتیسمی حاد یا روماتیسم قلبی نیازمند همکاری با متخصصین باتجربه در حوزه قلب و روماتولوژی است. در تبریز، پزشکان فوق تخصصی با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و دانش روز، خدمات جامعی برای بیماران ارائه می‌دهند.

در شهر تبریز، فوق‌متخصصین با تجربه‌ای مانند دکتر سارا جعفری متخصص داخلی (فوق‌تخصص روماتولوژی)  درمانی مؤثر و اصولی را ارائه می‌دهند. مراجعه به موقع به متخصص می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند آسیب‌های قلبی جلوگیری کند.